nr 1(14)/2003

RAÏ - MUZYKA, KTÓRA MÓWI “NIE”

Można powiedzieć, że sztuka Algierii od VIII wieku znajduje się pod wpływem „klasycyzmu” arabsko-muzułmańskiego. Elokwencja i poetyckość ówczesnych artystów arabskich szybko zajęły miejsce wszystkich wcześniejszych form artystycznych: również języka i kultury Kabylów. 

Jeszcze na początku XX wieku wpływom tym ulegała także piosenka algierska. Teksty pisano nie w języku arabskim, lecz w klasycznym arabskim. Równie dobrze można by w Polsce, u progu XX wieku, śpiewać pieśni ludowe po łacinie. Raï - muzyka ludowa i regionalna, pojawiła się w latach 20. razem z Benlemou, aby znieść wraz ze swoim nadejściem wszelkie tabu. Przede wszystkim tabu związane z językiem, zwłaszcza potocznym. Piosenkarzom, któryz niegdys o delikatnych kwestiach (takich jak polityka, seks, feminizm, wolność, równość) musieli mówić w sposób zawoalowany, używając przy tym częst dziwacznych metafor, raï przyniosło wolność słowa - pozwoliło znowu nazywać rzeczy po imieniu. Ten prąd muzyczny spotkał się oczywiście z żywą krytyką, jednakże typowe dla niego naturalność wyrazu, melodia, rytmy i autentyzm przyniosły mu natychmiastowy sukces, najpierw w środowisku robotniczym, potem w całym społeczeństwie. Raï podbiła serca i domy i choć nie puszczano jej ani w radiu, ani w telewizji, stała się wszechobecna. 

Długie lata minęły, zanim nowa fala współczesnych utalentowanych artystów, takich jak Hasni, Mami, Djalti, Hamid, Sahraoui, Thaha, Khaled oraz młodziutki Faudel, zdołała rozpowszechnić ten rodzaj muzyki. Okazało się, że raï dobrze łączy się z innymi gatunkami - powstał pop-raï, rock-raï, disco-raï, rap-raï, flamenco-raï... Dzięki serii koncertów Hasni odniósł ogromny sukces w Stanach Zjednoczonych; Khaled, autor “Aiszy” i wielu innych przebojów, uznany za króla raï, stał się popularny na całym świecie. Mami, wcześniej znany we Francji, zdobył większą popularność dzięki przebojowi “Desert Rose”, nagranemu w duecie ze Stingiem. Na całym świecie Faudel, Thaha oraz wielu innych dalej rozpowszechniają raï, śpiewając po francusku, angielsku i hiszpańsku.

Za mnóstwem radosnych nut i rytmicznych melodii dostosowanych do gustów naszej epoki w tekstach raï kryje się rozpaczliwy protest: “nie” fanatyzmowi, “nie” dyktaturze, “nie” przemocy, “nie” wykorzystywaniu.

Med. Korso-Feciane